توانمندی های مدیر آموزش مراکز آموزشی

توانمندی های مدیر آموزش مراکز آموزشی

مقدمه

با این که موضوع مدیریت از اولین روزهای پیدایش انسان با او بوده است ، اما در یک قرن اخیر به دلیل ایجاد سازمان های جدید بیشتر مورد توجه انسان ها قرار گرفته است.

سرعت ، قدرت عمل و افزایش فرآورده های انسانی و صنعتی نیاز به نیروی هماهنگ کننده متفکر و وارسته ای به نام مدیر دارد تا بتواند با برنامه ریزی درست بین همه اجزاء ، امکانات هماهنگی به وجود آورد .

زمان حاضر را عصر مدیریت و رهبری می نامند چون موفقیت نهادها و سازمان ها تا حد زیادی به کارایی و اثر بخشی مدیریت بستگی دارد . نقش مدیریت در بهره وری مراکز آموزشی باعث پیدایش سبک های مختلف مدیریت شده است. با آنکه همه سبک های مدیریت به نوبه خود و در جای خود مهم و پر ارزش هستند ، اگر مدیریت آموزشی را با هر یک از انها مقایسه کنیم متوجه می شویم که هیچ یک از آنها به اندازه مدیریت آموزشی حائز اهمیت نیست ، چرا که هرگونه کوتاهی ، سهل انگاری و اشتباه در زمینه آموزش و پرورش انسان ها تاثیرات نامطلوب و زیان باری در رشد افراد و کل جامعه دارد .

شاید در بسیاری از شغل ها ، آزمایش  و خطا برای یادگیری و تجربه کردن مسائل همراه با خطرات و زیان های غیرقابل جبران نباشد ، اما در تعلیم و تربیت و مدیریت آموزشی ، هر آزمایش و خطایی همراه با زیان هایی بزرگ و جبران ناپذیر خواهد بود .

این امر به خصوص در واحدهای کوچک آموزشی دارای اهمیت بسزایی می باشد ، زیرا به دلیل اینکه اغلب این واحدها دور افتاده هستند اهمیت کمتری به آنها داده می شود و شیوه آزمون و خطا در آنها بیشتر بکار می رود .

مفاهیم و تعاریف مدیریت آموزشی

مدیریت در مفهوم کلی و عام آن به شکل ها و با دیدگاه های متفاوت تعریف شده است . می توان گفت به تعداد نویسندگان کتاب های مدیریت از مدیریت تعریف ارائه شده است که  به برخی از آنها  که در حوزه ی مدیریت آموزشی می باشد اشاره می شود .

استونر می گوید مدیریت ، فرآیند برنامه ریزی ، سازماندهی ، هدایت و کنترل کوشش های اعضای مدرسه و استفاده از تمام منابع مدرسه برای دستیابی به اهداف معین مدرسه است .
مدیریت بنا بر تعریف کیمبل وایلز ، عبارت است از یاری و مدد به بهبود کار آموزشی و هر عملی که بتواند امر آموزش و یادگیری را یک قدم پیش تر ببرد .

مدیریت : هنر انجام دادن کار به وسیله دیگران

مدیریت آموزش و پرورش عبارت است از ایجاد زمینه و فراهم ساختن وسیله به منظور بروز و به کارگیری استعدادهای دانش آموزان ، تحکیم بخشیدن به روابط انسانی گروهی و اتخاذ روش و تعیین خط مشی اصولی در کلیه امور برای بارور ساختن هدف های تربیتی .
 

اهداف اساسی و کلی مدیریت آموزشی

 1 ) مهمترین هدف مدیریت آموزشی رسیدن به اهداف کلی تعلیم و تربیت است  .

 2 ) برقراری هماهنگی بین فعالیت های مختلف واحد آموزشی  .

 3 ) اصلاح و بهبود جریان آموزش و پرورش  .

 4 ) شناساندن و تفهیم هدف های تعلیم و تربیت به معلمان و کارکنان مراکز آموزشی   .

 5 ) حمایت و تقویت واحد آموزشی برای رفع مشکلات معلمان  .

 6 ) ایجاد زمینه های شور و تبادل نظر و به وجود آوردن احساس مسئولیت مشترک در واحد آموزشی (مدیریت مشارکتی ) .

 7 ) برقراری ،  حفظ و گسترش روابط انسانی مطلوب و احترام متقابل در مرکز  .  

تفاوت های مدیریت و رهبری آموزشی

غالباً دو اصطلاح « مدیریت و رهبری » بصورت مترادف استفاده می شود. در چارچوب مورد بحث میان رهبری و مدیریت می توان تمایز قائل شد . به نظر می رسد که مدیریت با بعد هنجاری و رهبری با بعد شخصی ، پیوستگی دارد .
مدیریت به معنی اداره کردن واحدهای به نسبت کوچک است. مدیران افرادی هستند که به انجام وظایف قانونی خود تاکید دارند .
رهبری یعنی هدایت و راه بردن و نشان دادن راه به انسان ها . تکیه رهبری بر انسان ها است . رهبری مصلحت گراست و تصمیم ها و رفتار رهبری بر پایه ضرورت های زمانی و اقتضائات محیطی است . جهت و جریان قدرت در رهبری از پایین به بالاست و تا زمانی که پیروان با میل و اراده خود فردی را قبول داشته باشند ، رهبری او پا برجاست . رهبری امری کیفی است که از نظر تحقق به کمیت وابسته نیست .

وظایف اساسی مدیریت آموزشی

1) تصمیم گیری : بخش مهمی از وقت و کار مدیران صرف حل مشکلات و تصمیم گیری می شود. وظایف اساسی برنامه ریزی ، سازماندهی ، رهبری و کنترل ، مستلزم تصمیم گیری است. تصمیم گیری فرایند انتخاب بهترین راه حل ممکن از میان راه حل های موجود برای یک مساله است.
2) نیاز سنجی و برنامه ریزی : مقدمه طراحی هر برنامه و اجرای آن مستلزم نیاز سنجی است. به منظور جلوگیری از هزینه های اضافی ، صرف وقت و نیرو ، لازم است نیاز سنجی توسط افراد آگاه و کارشناس انجام گیرد و سپس برنامه ریزی گردد.
3) تامین و سازماندهی منابع و امکانات : تامین منابع و امکانات مادی و تکنولوژیک ، تهیه و آماده سازی منابع و امکانات تکنولوژیک آموزشی ، فضاهای آموزشی ، مواد و تجهیزات ، به وجود آوردن شرایطی که نیروی انسانی بتواند حداکثر استفاده را از تکنولوژی بعمل آورد.
4) آموزش و آماده سازی نیروی انسانی : مدیران باید مسائل و مشکلات معلمان و نیازهای دانش پژوهان را درنظر داشته و آموزش های علمی و کابردی را بصورت کارگاهی برگزار کنند تا بیشترین فایده را برای معلمان در بر داشته باشد.
5) انگیزش : انگیزه ، حالت یا وضعی روانی است که رفتار را در جهت هدف یا هدف هایی نیرو می دهد ، فعال می سازد و هدایت می کند.
6) برقراری روابط انسانی : از نظر فالت ، روابط انسانی عبارتست از توان برقراری ارتباط انسانی از طریق پذیرفتن وجود ، شخصیت ، ویژگی های فردی و همه تفاوت ها. هر مدیر آموزشی باید روحیه و حالات روانی دانش پژوهان و معلمان خود را مورد توجه قرار دهد. چنانچه علائمی از بی اعتمادی ، ترس ، نا امیدی ، عدم احساس نشاط و وجود تنفر در محیط آموزشی مشاهده شود ، به معنی فقدان بهداشت روانی و نبودن روابط انسانی مطلوب در واحد آموزشی است و باید در افراد احساس ارزشمندی بوجود آورد.
7) نظارت و کنترل : بازدید و مراقبت از طرز پیشرفت اجرای عملیات یا مقایسه با وضع مطلوب و تغییر و تصحیح عملیات بمنظور جلوگیری از انحراف از تحقق اهداف واحد آموزشی است. مدیران آموزشی از جهات مختلف باید بر نیروهای آموزشی نظارت داشته باشند.
8) ارزشیابی و پاداش : ارزشیابی و پاداش به معنی فرایند مقایسه نتایج حاصله در پایان یک دوره معین با اهداف از پیش تعیین شده به منظور تعیین میزان پیشرفت ، تغییر و تجدید نظر در برنامه ها و دادن جزای مناسب با حسن و یا سوء اجرای عمل و نتایج حاصله می باشد.
تشویق و تنبیه از دو جنبه اهمیت خاص دارد. جنبه اول ، مسئولیت پذیری انسان است که او را مسئول کارها و رفتارهایش می کند. جنبه دوم اهمیت تشویق و تنبیه نیاز انسانی است. اگر پایان هر کار به دریافت پاداش منتهی نشود، انسان دست به فعالیت نخواهد زد.