الگوهای نیاز سنجی آموزشی

نيازسنجیعبارت است از؛ فرآيند جمع آوری و تحليل اطلاعات که بر اساس آن اطلاعات افراد ، گروه ها و جوامع مورد شناسايی قرار می گيرد.

نيازسنجی آموزشیعبارت است از؛ فرآيند جمع آوری اطلاعات درباره آن دسته از نيازهای آشکار يا پنهان افراد که از طريق آموزش قابل رفع است. نیازسنجی آموزشی، گام اولیه در فرایند دوره های آموزشی و استراتژی های آموزشی می باشد. این چرخه با یک کنکاش سیستماتیک آغاز می شود تا نیازهای آموزشی جمعیت موردنظر شناسایی شود و باید در طول برنامه ریزی، اجرا و ارزشیابی نیز ادامه داشته باشد.

شاید مهمترین فعالیت در انجام نیازسنجی آموزشی تعیین الگو باشد. انتخاب و یا طراحی الگـو بـرای نیازسنجی باعث تسهیل و افزایش دقت و اعتبار فرآیند نیازسـنجی می شـود . بـا انتخـاب الگـو بـرای نیازسنجی با یک نقشه از پیش طرح ریزی شده پا به این عرصه گذاشته می شود و روش ها و رویه ها از قبل مشخص و معین می شود. الگوهای مطرح شـده در زمینـه نیازسـنجی گـاه در سـطوح سـازمانی، شغلی و فردی هستند و برخی نیـز عمـومی می باشـند . در ادامـه بـه برخـی از الگوهـای نیازسـنجی آموزشی اشاره میگردد.

الگوی کلاین
به نظر کلاین نیازسنجی در تمام سطوح (محلی، ملی، منطقه ای، مدرسه ای) مستلزم توجـه بـه چهـار مرحله زیر است:
مرحله اول: شناسایی کلیه هدف های امکان پذیر.
مرحله دوم: مرتب کردن هدف ها بر حسب اهمیت آنها.
مرحله سوم: مشخص کردن شکاف و فاصله بین عملکرد مورد انتظار (هدف ها) و عملکـرد واقعـی در صحنه عمل.
مرحله چهارم: مشخص کردن اولویتها برای اجرا

الگوی نیازسنجی مبتنی بر مدل استاندارد مهارت
به طور کلی نیازسنجی از طریق روش استاندارد مهارت دارای 5مرحله است:
1. شناسایی مشاغل؛ 
2. تحلیل ویژگی های مشاغل؛
3. شناسایی و تحلیل دانش ، مهارت و نگرش های لازم جهت انجام بهتر و دقیق تر هر وظیفه
4. اعتبار یابی و اولویت بندی دانش، مهارت و نگرشهای شناسایی شده
5. تبدیل استانداردها به دوره های آموزشی

الگوی شغل و شاغل
الگوی شغل و شاغل ، یک الگوی نیازسنجی آلفا است و به دنبال شناخت و تعیین نیازهای آموزشی معیاری مشاغل است. طبق تعریف در نیازسنجی آلفا اقدامات و فعالیت ها با آنچه باید باشد مرتبط است و بررسی معایب و مسائل موجود در درجه اول اهمیت قرار ندارند. ازاین رو این نوع نیازسنجی به تعیین نیازهای معیاری منتج خواهد شد. هدف الگو تعیین دانش ، مهارت ها و نگرشهای لازم (نیازسنجی آموزشی) برای انجام بهتر وظایف شغلی می باشد. مراحل الگوی مزبور به شرح زیر است:
1. احساس نیاز یا وجود مشکلی که انجام پروژه نیازسنجی را ایجاب می کند.
2. شناسایی و تعریف قلمرو تحقیق.
3. شناسایی و تعریف نیازسنجی.
4. شناسایی و تعریف مشاغل موجود در قلمرو تحقیق.
5. شناسایی و تحلیل وظایف و الزامات و شرایط انجام آن

در این مرحله سه اقدام اساسی صورت می گیرد:
 - مجموعه وظایف و اعمال شغلی شناسایی می شود.
- نحوه ، ابزار ، امکانات و سایر الزامات و قابلیت های لازم و شرایط انجام وظایف شناسایی و به طور مشروح و صریح بیان می شود.
- در گام سوم به تحلیل وظایف در پرتو شناخت حاصل از گام های قبلی پرداخته می شود.

6. استخراج دانش ، مهارت یا نگرش لازم برای انجام هر جزء وظیفه : در این مرحله بر اساس شناختی که درنتیجه مراحل قبل نسبت به موقعیت کلی شغل و وظایف قلمرو تحقیق به دست آمده است. دانش ، مهارت ها و نگرش های لازم برای انجام درست تر وظایف شغلی استخراج می شود.